فیلم های تقویت هوش کودک؛ واقعیت علمی یا تجاری؟

عصر ایران؛ صالح سپهری فر- «سری فیلم های آموزشی "اینشتین کوچولو" تولید شده توسط شرکت والت دیسنی. فقط کافی است آن را برای کودک زیر دوسال خود پخش کنید تا تصاویر مختلف ویژه کودک، ترانه‌ها و صداهای مختلف موجود در آن، بهره هوشی فرزندتان افزایش یابد ...»
 

همین چند سطر توصیف از مجموعه دی.وی.دی های Baby Einstein در ایران با نام «اینشتین کوچولو»، «اینشتین کوچک» یا نام هایی این چنینی شناخته می‌شود کافی است تا پدر و مادری که در زندگی پرمشغله شهری، فرصت سرخاراندن را هم ندارند به سمت خرید این بسته سوق دهد. چه چیزی بهتر از این که هم فرصتی برای استراحت کردن بیابیم و هم فرزندمان در آینده نابغه شود!
 

این محصول در حال حاضر در بسیاری از وب سایت‌های ویژه محصولات کودک و حتی برخی کتاب‌فروشی‌ها هم فروخته می‌شود. اما شاید کمتر کسی در ایران بداند که چهار سال پیش شرکت والت دیسنی به خریداران این محصول بابت «بی‌فایده» بودن آن غرامت پرداخت کرد!

 

یک رابطه بسیار ساده در دانش عصب‌شناسی وجود دارد و آن هم اینکه هر قدر کودک با محرک‌های محیطی بیشتری روبرو شود، ارتباط میان سلول‌های عصبی مغز او بیشتر شده و به این ترتیب توانایی‌های هوشی او نیز افزایش می‌یابد. شرکت والت دیسنی مجموعه «اینشتین کوچولو» را بر اساس همین پیش فرض تولید کند.

در فیلم‌های موجود در این سری، تصاویری رنگارنگ و صداهای مختلفی وجود دارد که شاید در نگاه اول نقش محرک را برای رشد ذهنی کودک داشته باشد. اما پژوهش‌ها و نیز تجربیات والدین در سراسر دنیا چیز دیگری را نشان می‌دهد.

در سال 2007 مطالعه‌ای بر روی میزان تأثیر تماشای فیلم‌های آموزشی ویژه کودکان و روی توانایی‌های ذهنی آن‌ها به انجام رسید. نتیجه این پژوهش شگفت‌آور بود! کودکان 8 تا 16 ماهه ای که این فیلم‌ها را دیده بودند، به ازای هر یک ساعت تماشای این فیلم‌ها در روز 6 تا 8 کلمه کمتر از سایر کودکان که این فیلم‌ها را تماشا نکرده بودند، می‌دانستند.

 این مطالعه که توسط دانشمندان در دانشگاه واشینگتن انجام رسید، نخستین پژوهشی است که ناکارآمدی این‌گونه برنامه‌های به‌اصطلاح آموزشی را نشان می‌داد. با اینکه مطالعه دیگری که در تیر ماه امسال منتشر شد و به نوعی تکرار آزمایش دانشمندان دانشگاه واشینگتن بود ادعای قبلی را تعدیل می کرد، اما آنها به این نتیجه رسیدند که این دسته از فیلم ها تاثیر چندانی بر هوش کودکان ندارند.

شرکت والت دیسنی که در سال 2006 در به خاطر اعتراضات صورت گرفته‌ واژه «آموزشی» را از عنوان این مجموعه فیلم‌های خود حذف کرده بود، سرانجام در سال 2009 پذیرفت که به خریداران آن غرامت بپردازد. غرامتی که طبق برخی برآوردها حدود 100 میلیون دلار بود.

 

بی‌شک هر پدر و مادر دوست دارد فرزندی با هوش و ذکاوت داشته باشد. جالب اینجا است که برای تقویت هوش کودکان نیازی به خرج های آن‌چنانی نیست. کارهای ساده‌ای نظیر خواندن کتاب برای بچه‌ها می‌تواند تأثیر شگفت‌آوری از توانایی‌های مختلف هوشی کودک و به ویژه توانایی های زبانی آن‌ها داشته باشد.

همچنین انواع بازی‌های مختلف می‌تواند هوش منطقی، دیداری و هیجانی کودک را تقویت کند. آنچه در میان مهم است و تعامل مثبت با کودکان است که اتفاقاً پژوهش‌های مختلف علمی نیز درستی این مسئله را نشان می‌دهد.

در نهایت فراموش نکنید که کودکان بیشتر از فناوری‌های مختلف، به حضور در کنار پدر و مادر خود نیاز دارند.   
                       

منابع:
http://www.newscientist.com/article/dn12437-educational-dvds-slow-infant-learning.html
http://www.nytimes.com/2009/10/24/education/24baby.html?_r=0
http://www.telegraph.co.uk/health/children_shealth/6425271/Disney-offers-millions-of-parents-Baby-Einstein-video-refunds.html
http://www.christopherjferguson.com/Baby%20Videos.pdf